„Ar paimtum mane už rankos, jei pamatyčiau tave danguje?
Ar padėtum man atsistoti, jei pamatyčiau tave danguje?
Daiva. Daivunė. Daivutė. Begalinė šiluma pripildo kūną iki pat pirštų galiukų vien išgirdus jos vardą. Jame telpa ne tik begalė šiltų jausmų, bet ir maloniai jaukių prisiminimų.
Daiva pasaulį savo šypsena pradėjo džiuginti nuo 1996 m. rugsėjo mėnesio, apsupta meile ir rūpesčiu pripildytų mamos, tėtės ir vyresnėlės sesės Jurgos širdžių. Buvo visų mylimas mažasis džiaugsmas ir laimės spindulys. Daivą su jos šeima visados siejo labai stiprus ir artimas ryšys, kurio daug kas galėdavo tik pavydėti. Tėvų begalinė meilė ir sesės globėjiškai draugiška ranka ją lydėdavo visur ir visada. Daiva visuomet su didžiule pagarba ir meile kalbėdavo apie tėvus ir savo mylimą sesę, kuri kartu buvo ir jos geriausia draugė.
Vienas pirmųjų daugelio klasiokų ir vaikystės draugų atsiminimų, sutikus ją daržely ar mokykloj, buvo fantastiškai garbanoti šokolado spalvos plaukai, gyvybe trykštančios ir gerumu spinduliuojančios didelės ir labai šiltos, žalios akys, o paskutinio bruožo, matyt, galima būtų garsiai net neminėti, nes visi jį ir taip žinome. Šypsena veide buvo neatsiejama jos, kaip žmogaus, kaip asmenybės, kaip Daivos dalis. Turbūt visi, kas pagalvoja apie Daivą, pirmiausiai pamato jos plačią, šilumos perpildytą šypseną, o tik vėliau visa kita.
Daiva vaikystę praleido labai smagioje Žygimanto gatvės pusseserių kompanijoje. Ji nuo mažų dienų pasižymėjo išskirtiniu sumanumu ir buvo visų įdomiausių žaidimų bei nutrūktgalviškiausių veiklų iniciatorė. Vieną kartą buvo sugalvojusi pusseserių kompanijai vesti skraidymo mokymus. Kelias savaites su kartoniniais sparnais pusseserės leisdavosi vis iš didesnio aukščio, kol galiausiai išmoko skraidyti – ar bent joms pačioms taip atrodė. Daiva buvo inovatorė, mat nuolat įnešdavo „naujų vėjų“ į pusseserių gyvenimus. Supažindindavo mergaites su įvairiomis muzikos grupėmis, o vėliau visos kartu, susėdusios prie dėdės vos veikiančio kompiuterio, mokydavosi dainų žodžius, kurie dažniausiai būdavo anglų kalba. Pirma pusseserių gamtos mokslų mokytoja taip pat buvo Daivutė. Jos paskatintos mergaitės rinkdavo ir augindavo varles, o Daiva padėdavo atskirti, ar tai varlės, ar rupūžės. Daivos dėstytas mokslas apie vilkus buvo ne mažiau svarbus besimokant jos mokyklėlėje. Vakarais pusseserės, susėdusios ant tvoros, bandydavo išmokti atpažinti vilko staugimą. Nepaprasta meilė gyvūnams Daivą lydėjo nuo pat mažų dienų, todėl vaikystėje ji rezgė rimtus planus atidaryti veterinarijos kliniką.
Daivos kambarys buvo tikrai išskirtinis, magiškas, netradicinis – galima pasakyti, kad jis atspindėjo ją pačią. Rožinės ir žalios spalvos sienos ir tokių pat spalvų roletai Daivai būdingai kontrastavo su mėlynos spalvos baldais. Užėjus į kambarį, akis patraukdavo knygų kalnai – ant palangių, komodos, naktinės spintelės ir netgi joje. Rašomasis stalas ir visos spintelės virš jo – irgi buvo nukrautos perskaitytomis knygomis. Visas kambarys net kvepėdavo knygų popieriumi. Kambarys buvo jos šventykla, vieta, kur niekieno netrukdoma ir niekieno neblaškoma pasinerdavo į popieriaus lapuose parašytų istorijų pasaulius. Kai mes, jos draugės, pirkdavom drabužius ir kosmetiką, Daiva tuo metu knygyne vartydavo ir rinkdavosi naujas knygas. Pirkdavo jas slapčia, niekam nesakiusi, nes pati puikiai suprato, kad knygų kiekis namuose – beprotiškas. Tačiau jos smalsumas ir begalinis noras skaityti imdavo viršų. Šis pomėgis Daivą lydėjo nuo mažų dienų – visur ir visada. Ji būdama mokyklos merginų krepšinio komandos žaidėja, net varžybų metu, sėdėdama ant atsarginių žaidėjų suolo, sugebėdavo skaityti knygas. Šitaip ji atsiribodavo nuo ją supančio pasaulio ir atsipalaiduodavo. O mes su šypsena ją palydėdavome šiose smagiose kelionėse. Sakoma, kad skaitymas padeda nugyventi daug gyvenimų, matyt, todėl nugyventų metų Daivutei ir pakako.
Daivai ne tik knygų skaitymas sekėsi puikiai, bet ir daug kitų dalykų mokykloje. Visi ja žavėjomės: jai viskas būdavo lengva – matematika, istorija, kalbos ir kiti dalykai. Jai pakakdavo išgirsti kalbančią mokytoją, kad galėtų puikiai parašyti vadinamuosius trumpuosius ir ilguosius rašinėlius, įvairius atsiskaitymus. Be didelio vargo parašydavo itin kūrybingus ir kokybiškus rašto darbus. Jos platus žodynas ir originalus minčių srautas leido kurti ypatingus tekstus. Visi žinojome, kad ji – neeilinė, aštraus ir gražaus proto savininkė. Abitūros egzaminai – jai buvo juokas. Kol mes visi plušome išsijuosę, ji su šypsena veide sakydavo: „bus kaip bus“. Kiek tik ją pamename, visados kupina optimizmo ir pasitikėjimo savimi žygiavo per gyvenimą. Atrodė, kad Daivai niekada nebūdavo sunku, net kai būdavo sunku. Ji gebėdavo surasti džiaugsmą ten, kur rodėsi, kad jo nėra. Kas mums būdavo pusiau tuščia stiklinė, jai stiklinė būdavo pusiau pilna. Ji rūpesčius galėdavo vienu rankos mostu nuleisti juokais. Nors ne, vieno dalyko ji tikrai nemėgdavo ir optimistiškai į tai nežiūrėdavo – muzikos pamokų, kuomet pasiėmus sąsiuvinį reikėdavo prieš visą klasę dainuoti. Daivai čia buvo tikras iššūkis, kurio ji nuoširdžiai nekęsdavo. Visados juokdavomės, jog nieko čia baisaus, juolab, kad Daivai dramblys ant ausies tikrai nebuvo užlipęs. Bet ji nusišypsojusi atsakydavo, kad mums ji mielai galėtų padainuoti, bet dainavimas prieš visus – nėra jos širdžiai mieliausias dalykas.
Daiva iš pažiūros atrodė labai santūri ir rami mergina. Būtent, tik iš pažiūros. Visi, kurie ją pažinojo artimiau, gali su ranka ant širdies paliudyti, kad šita mergina buvo kompanijų siela ir džiaugsmo dalintoja. Dauguma netgi labiausiai nutrūktgalviškų ar pašėlusių sugalvotų idėjų būdavo būtent Daivos: vasaros naktį maudytis su drabužiais ežere, šokti taip, lyg aplinkui nieko nebūtų ir niekas daugiau neegzistuotų, nei minutei nesumerkus per naktį akių nueiti kitą dieną į mokyklą, ar dėl didžiulio noro palaikyti savo mokyklos krepšinio komandas užuot į pamoką nueiti į sporto salę, kur praleidus pusė pamokos, tekdavo aiškintis ir prašytis mokytojų malonės, kad neįrašytų pravaikštos.
Kaip ir pati Daiva, taip ir jos pasirinkta studijų kryptis buvo neeilinė ir be galo sudėtinga – sinologija. Mokslas nebuvo lengvas, tačiau mūsų Daivai tai nebuvo kliūtis. Aplink save subūrusi nuostabių grupiokių kompaniją, drąsiai žengė suaugusiųjų keliu. Buvo neeilinė studentė, valstybiniame kinų kalbos ir kultūros konkurse („Tiltas į kinų kalbą“) laimėjusi laureatės vardą ir vienintelė Lenkijos atstovė, gavusi bilietą į konkurso finalinį etapą Pekine.
Ne vienas klasiokas yra kreipęsis į Daivą pagalbos, bandydamas suprasti tai, kas nebūtinai būdavo aišku iš pirmo žvilgsnio. Daiva niekada niekam neatsisakydavo padėti. Kantriai, maloniai ir mandagiai aiškindavo kartais net ir labiausiai akivaizdžius teiginius. Jai nebuvo blogų ar kvailų žmonių. Ji į visus žiūrėdavo kaip į lygius sau. Už tai visi ją ir mylėjo. Esame tikri, kad nerastume nei vieno žmogaus, kuris apie Daivą būtų galėjęs pasakyti bent vieną blogą žodį. Jos gerumas, švelnumas, atlapaširdiškumas ir meilė kitam žmogui ar gyvam padarui – buvo išskirtinė. Ji ne tik išklausydavo, užjausdavo, kai reikėdavo, bet ir džiaugdavosi, liūdėdavo kartu. Dalindavosi ir išgyvendavo svetimą vargą taip, lyg jis būtų jos pačios. Visuomet pradžioje rūpindavosi kitais, o tik tada savimi. Gimtasis kraštas Daivos širdyje visada užėmė svarbią vietą. Prasidėjus pandemijai, ji beveik visam miesteliui nupirko ir parsiuntė medicinines kaukes, kurių taip trūko. Gaila, kad išdalinusi savo meilę ir širdutę kitiems, nepasiliko jos daugiau sau.
Visi žinome auksinę taisyklę: geriau gailėtis to, ką pasakei, nei to, ko nepasakei. Deja, realybėje jos laikytis sudėtinga – kaip norėtumėm, kad Daiva išgirstų tai, ką širdyje taip trokštam pasakyti: kad pasiilgom, norėtume susitikti ir nuolat apie ją galvojame. Mintyse skaičiuojame, kiek žinučių būtume išsiuntę, kiek kartų dar paskambinę, kad tik išgirstume jos balsą. Mes bejėgiai prieš mirtį, bet mirtis – per silpna sunaikinti prisiminimus ir užgožti Daivos paliktą šviesą. Tuose prisiminimuose matome mūsų Daivą nuolat besišypsančią, be galo nuoširdžią ir tviskančią gerumu. Nors ir jaučiame tuštumą, širdgėlą ir didelį liūdesį, Tavo, Daiva, įneštas džiaugsmas, krykštavimas ir išdalinta begalinė meilė yra daug stipresnė už bet kokią tamsą.
Žinau, kad tikrai paimtum mane už rankos, jei pamatyčiau tave danguje,
Ir tikrai žinau, kad padėtum man atsistoti, jei pamatyčiau tave danguje.
Draugų prisiminimai, perskaityti per Daivos Vaičiulytės laidotuves
„Czy chwyciłabyś mnie za rękę, gdybyśmy spotkali się w niebie?
Czy pomogłabyś mi wstać, gdybyśmy spotkali się w niebie?”
Daiva. Daivunė. Daivutė. Samo brzmienie jej imienia sprawia, że całe ciało wypełnia się błogim ciepłem. Kryją się w nim nie tylko przemiłe uczucia, ale też słodko-czułe wspomnienia.
Pierwszy raz Daiva podarowała uśmiech całemu światu we wrześniu 1996 r., otoczona miłością troskliwych rodziców i starszej siostry. Była ukochanym szczęściem całej rodziny, promykiem radości. Daivę i jej rodziców łączyła bardzo silna i bliska więź, której każdy mógłby tylko pozazdrościć. Ich bezkresna miłość i opiekuńczo-przyjacielska dłoń siostry towarzyszyły Daivie zawsze i wszędzie. Z ogromnym szacunkiem i miłością mówiła o swoich rodzicach i siostrze, która zarazem była jej najlepszą przyjaciółką.
Jednym z pierwszych wspomnień wielu kolegów z klasy i przyjaciół z młodości są jej cudownie kręcone włosy w kolorze czekolady, tryskające życiem i dobrocią duże, zielone oczy i coś, czego nawet nie trzeba wyróżniać, żeby każdy wiedział, o czym mowa. Uśmiech od ucha do ucha był nieodłącznym jej, jako człowieka, jako osobowości, jako Daivy towarzyszem. Zapewne każdy, kto pomyśli o Daivie, oczami wyobraźni zobaczy jej szeroki, pełen ciepła uśmiech, dopiero później resztę.
Dzieciństwo Daiva spędziła w bardzo wesołym towarzystwie kuzynek z ulicy Zygmunta. Od dziecka cechowała się wyjątkową pomysłowością. Była inicjatorką najciekawszych gier i najróżniejszych aktywności. Pewnego razu wymyśliła i sama przeprowadziła lekcje latania dla swoich kuzynek. Przez kilka kolejnych tygodni fruwały z kartonowymi skrzydłami, spuszczając się z coraz większych wysokości, aż w końcu nauczyły się latać – takie przynajmniej miały wrażenie. Daiva była innowatorką – ciągle wnosiła pewien powiew świeżości do życia swoich kuzynek czy też „półsióstr”, bo właśnie takie, bardziej dosłowne tłumaczenie z litewskiego, oddaje esencję ich relacji. Dziewczyny poznawały nowe utwory muzyczne i wykonawców, kiedy tylko uruchamiały stary, ledwo działający komputer wujka, i uczyły się słów piosenek na pamięć, najczęściej angielskich. Daiva była też ich pierwszą nauczycielką biologii. Za jej namową dziewczynki zbierały i hodowały żaby, a Daiva pomagała im je odróżnić od ropuch. Nie mniej ważną rolę w jej szkółce grały też wykłady o wilkach – wieczorami, siedząc na płocie, kuzynki nasłuchiwały ich wycia. Niezwykła miłość do zwierząt towarzyszyła Daivie od najmłodszych dni, dlatego w dzieciństwie snuła ambitne plany dotyczące własnej kliniki weterynaryjnej.
Pokój Daivy był miejscem nietuzinkowym i magicznym – można powiedzieć odzwierciedleniem jej samej. Ściany i rolety w kolorach zielonym i różowym kontrastowały z niebieskimi meblami. Wchodząc do pokoju, nie mogło się oderwać wzroku od mnóstwa książek – na parapetach, na komodzie, na szafce nocnej i w niej, na biurku i na wszystkich półkach nad nim. W całym pokoju roznosił się zapach papieru. Własny pokój był dla niej świątynią, miejscem, w którym nikt nie zakłócał jej podróży w światy opisywane na stronach książek. Kiedy jej przyjaciółki kupowały ubrania czy kosmetyki, Daiva w tym czasie przebierała w nowych książkach na półkach księgarni. Kupowała je potajemnie, bez niczyjej wiedzy, bo sama dobrze wiedziała, że liczba książek w domu jest niebywała. Jednak jej ciekawość i niesamowite zamiłowanie do czytania brały górę. Ta pasja była nieodłącznym elementem jej życia. Jako członkini drużyny koszykarskiej, nawet w czasie meczu, siedząc na ławce rezerwowych, była w stanie zanurzyć się w lekturze. W ten sposób odcinała się od otaczającej ją rzeczywistości i znajdowała chwilę odprężenia. Mówi się, że czytając, można przeżyć wiele żyć. Zapewne Daiva przeżyła ich dostatecznie dużo.
Nie tylko czytanie szło Daivie dobrze – również w szkole osiągała wysokie wyniki. Byliśmy nią zachwyceni: matematyka, historia, języki – wszystko przychodziło jej z łatwością. Wystarczyło, że wysłucha nauczyciela, a z kartkówek i różnego rodzaju sprawdzianów otrzymywała oceny celujące. Bez większego wysiłku pisała twórcze i jakościowe teksty. Jej bogate słownictwo i oryginalny sposób myślenia owocowały wyjątkowymi pracami. Nikt nie miał wątpliwości, że jest osobą z nietuzinkowym, lotnym i pięknym umysłem. Egzaminy maturalne były dla niej pestką. Kiedy wszyscy tonęliśmy w pracy, ona z uśmiechem stwierdzała: „Będzie, jak będzie”. Jak tylko sięgam pamięcią, kroczyła przez życie pełna optymizmu i pewności siebie. Mieliśmy wrażenie, że nic nie sprawia jej trudności, nawet jeśli tak właśnie było. Udawało jej się znaleźć szczęście tam, gdzie wydawało się, że go nie ma. Tam, gdzie dla mnie szklanka była do połowy pusta, ona widziała ją w połowie pełną. Każde zmartwienie potrafiła sprowadzić do poziomu żartu machnięciem ręki. Chociaż nie… Jednego naprawdę nie lubiła – lekcji muzyki, kiedy trzeba było śpiewać przed całą klasą. Było to dla Daivy wyzwanie, którego z całego serca nienawidziła. Zawsze żartowaliśmy, że to nic takiego, przecież słoń na ucho Daivie nie nadepnął. Ona natomiast z uśmiechem nam odpowiadała, że z chęcią mogłaby nam zaśpiewać, ale taki występ przed publicznością nie jest dla niej najmilszym doświadczeniem.
Z pozoru Daiva była powciągliwą i spokojną dziewczyną. Właśnie – pozornie. Każdy, kto bliżej ją znał, może z ręką na sercu powiedzieć, że była duszą towarzystwa i żywiołem szczęścia. Wiele najbardziej zwariowanych i szalonych pomysłów było autorstwa Daivy: latem kąpać się w jeziorze w ubraniu, tańczyć tak, jakby nikt dookoła nie istniał i nikt nie patrzył, nie zmrużyć oczu nocą, a potem pójść na lekcje, czy – z wielkiej chęci kibicowania drużynie koszykarskiej – opuścić połowę lekcji, a potem tłumaczyć się gęsto nauczycielom, żeby nie wpisali nieusprawiedliwionej nieobecności.
Podobnie jak sama Daiva wybrany przez nią kierunek studiów był nietuzinkowy i nadzwyczaj wymagający – sinologia. Nauka nie była łatwa, ale to dla naszej Daivy żadna przeszkoda. Odważnie kroczyła ścieżką dorosłości we wspaniałym towarzystwie przyjaciółek ze studiów. Była wyjątkową studentką – została laureatką krajowego konkursu języka chińskiego i kultury Chin („Most do języka chińskiego”) i jako jedyna reprezentantka Polski otrzymała zaproszenie do finałowego etapu konkursu w Pekinie.
Niejeden kolega z klasy zwracał się do Daivy o pomoc, próbując zrozumieć to, co niekoniecznie wydawało się jasne na pierwszy rzut oka. Daiva nigdy nikomu nie odmawiała pomocy. Cierpliwie, uprzejmie i kulturalnie wyjaśniała niekiedy zupełnie oczywiste rzeczy. Nie było dla niej ani złych, ani głupich ludzi. Patrzyła na innych jak na równych sobie. Za to wszyscy ją kochali. Bez wątpienia nie znajdzie się nikt, kto mógłby powiedzieć o Daivie chociaż jedno złe słowo. Jej dobroć, łagodność, otwarte serce i miłość do drugiego człowieka lub żywego stworzenia była wyjątkowa. Nie tylko wysłuchiwała, okazywała współczucie w razie potrzeby, ale też cieszyła się i smuciła wspólnie. Dzieliła i przeżywała troski drugiego tak, jak gdyby były one jej samej. Zawsze w pierwszej kolejności opiekowała się innymi, dopiero później sobą. Rodzinne strony w sercu Daivy zawsze zajmowały szczególne miejsce. Na początku pandemii prawie całe miasteczko zaopatrzyła w maseczki ochronne, których przecież tak brakowało. Szkoda, że dzieląc się miłością i sercem z innymi, nie zostawiła więcej samej sobie.
Wszyscy znamy złotą zasadę: lepiej żałować tego, co się powiedziało, niż tego, co się przemilczało. Niestety w rzeczywistości trudno się jej trzymać – tak bardzo chcielibyśmy, żeby Daiva usłyszała to, co pragniemy powiedzieć: że tęsknimy, że chcielibyśmy się spotkać i że ciągle o niej myślimy. W głowach liczymy wiadomości, które byśmy wysłali, i rozmowy, żeby tylko usłyszeć jej głos. W obliczu śmierci jesteśmy bezsilni, ale śmierć nie potrafi wymazać wspomnień i zgasić światła, które zostawiła w nas Daiva. W tych wspomnieniach nasza Daiva ciągle się uśmiecha, promienieje serdecznością i dobrem. Chociaż w sercach czujemy pustkę i ogromny ból, Twoje, Daiva, radość, promienność i niekończąca się miłość są silniejsze od jakiejkolwiek ciemności.
Wiem, że złapałabyś mnie za rękę, gdybyśmy spotkali się w niebie,
I wiem na pewno, że pomogłabyś mi wstać, gdybyśmy się spotkali w niebie.
Wspomnienia kolegów, odczytane w czasie pogrzebu Daivy Wojczulis
